H είδηση μέσω των μεγάλων ιστοσελίδων διπλωματίας και ενημέρωσης αρχίζει να κάνει τον γύρο του κόσμου. Η Ευρώπη αποσύρεται στρατιωτικά από το Σαχέλ και αφήνει το πεδίο ελεύθερο στη Ρωσία. Οι «27» της Ε.Ε. δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν να παρατείνουν την αποστολή EUTM στο Μάλι πέρα από τις 18 Μαΐου, όταν λήγει η τρέχουσα θητεία της, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές.
Αν και οι συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν αυτή την εβδομάδα στις Βρυξέλλες ήταν τεχνικού χαρακτήρα, η Γαλλία έχει καταστήσει σαφή την άρνησή της να συνεχίσει την παράταση μιας επιχείρησης που ξεκίνησε το 2013 και η οποία τον τελευταίο καιρό είχε μειωθεί στο ελάχιστο, οδηγώντας στο οριστικό τέλος της. Η ομόφωνη απόφαση για συνέχεια της παρουσίας εκεί δεν υπάρχει πια.
Οι Γάλλοι ουσιαστικά ασκούν βέτο στην παράταση της αποστολής στο Μάλι πέραν του Μαΐου, την τελευταία της ΕΕ σε αυτή τη στρατηγική περιοχή της Υποσαχάριας Αφρικής.
Η επικείμενη αποχώρηση των Ευρωπαίων από το Μάλι, σηματοδοτεί το τέλος της στρατιωτικής παρουσίας της ΕΕ σε μια στρατηγική περιοχή. Μια περιοχή που καταγράφει μια άνευ προηγουμένου άνοδο της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας και μια ισχυρή επέκταση δικτύων που διακινούν όπλα, ναρκωτικά και μετανάστες, αλλά που διατηρεί επίσης μεγάλα αποθέματα ορυκτών όπως ουράνιο και χρυσό. Αυτό εξηγεί, κατά τη γνώμη των ειδικών, το ενδιαφέρον της Ρωσίας, αλλά και της Κίνας, να καλύψουν αυτό το κενό.
Η αποστολή EUTM Mali, η οποία κάποτε είχε χίλιους στρατιώτες, έχει επί του παρόντος μόνο 160 στρατιώτες, εκ των οποίων περισσότερο από το 80% (134) είναι Ισπανοί. Το αφεντικό της είναι ο Ισπανός ταξίαρχος Σαντιάγο Φερνάντες Ορτίθ-Ρεπίσο. Μετά την εγκατάλειψη του κέντρου στρατιωτικής εκπαίδευσης Kulikoro, 60 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα, η παρουσία ευρωπαϊκών στρατευμάτων είναι πλέον σχεδόν συμβολική και περιορίζεται στο Μπαμάκο.
Το τέλος αυτής της αποστολής της ΕΕ έρχεται μετά την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων. Αυτά υποχωρούν καθώς τα πραξικοπήματα θριάμβευσαν στο Μάλι (Μάιος 2021), στη Μπουρκίνα Φάσο (Σεπτέμβριος 2022) και στον Νίγηρα (Ιούλιος 2023), όλα εχθρικά προς την πρώην μητρόπολη. Η Minusma, η αποστολή των Ηνωμένων Εθνών στο Μάλι, με 14.000 κυανόκρανους, χίλιοι από αυτούς Γερμανοί, ολοκλήρωσε την απόσυρσή της τον περασμένο Δεκέμβριο, συμπίπτοντας με το τέλος των ευρωπαϊκών αποστολών (πολιτικών και στρατιωτικών) στον Νίγηρα.
Ενώ η ΕΕ έχει αντιμετωπίσει τη χούντα του πραξικοπήματος που έχει καταλάβει την εξουσία στην περιοχή, η Ρωσία εκμεταλλεύτηκε την ευρωπαϊκή αποστασιοποίηση για να επεκτείνει την επιρροή της, προσφέροντας στους νέους κυβερνώντες ένα ευρύ φάσμα στρατιωτικών υπηρεσιών. Από πραιτωριανή φρουρά μέχρι συμβούλους, μαχητές, εκπαιδευτές ή όπλα. Πρώτα το έκανε μέσω των μισθοφόρων του Βάγκνερ και μετά με τακτικές δυνάμεις, με αντάλλαγμα τις άδειες εκμετάλλευσης των φυσικών τους πόρων.
Το Κρεμλίνο ανέφερε την Τετάρτη ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είχε συνομιλία με τον de facto πρόεδρο του Μάλι, συνταγματάρχη Assimi Goïta, στην οποία και οι δύο συμφώνησαν να «εντατικοποιήσουν τη συνεργασία για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας». Από την πλευρά του, το Εθνικό Συμβούλιο για τη Διασφάλιση της Πατρίδας (CNSP), το όνομα της χούντας του στρατιωτικού πραξικοπήματος που ανέλαβε την εξουσία στον Νίγηρα τον περασμένο Ιούλιο, έκανε γνωστό ότι ο αρχηγός του, στρατηγός Abdourahamane Tchiani, είχε μιλήσει με τον Πούτιν αφού « πρέπει να ενισχυθεί» η συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας μέσω ενός «αμοιβαία επωφελούς» στρατηγικού έργου.
Ήταν ακριβώς η αυξανόμενη παρουσία του Βάγκνερ στο Μάλι που οδήγησε την ΕΕ να αναστείλει, τον Απρίλιο του 2022, την αποστολή της. Η ΕΕ επέλεξε να αναστείλει τα προγράμματα εκπαίδευσης για τα στρατεύματα του Μάλι λόγω της αδυναμίας να εγγυηθεί ότι δεν θα εμπλακούν σε σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από Ρώσους μισθοφόρους.
Η Ευρώπη παρακολουθεί με ανησυχία την αυξανόμενη αστάθεια στην περιοχή. Πλέον η Δύση συνεχίζει να μειώνει την επιρροή της εκεί απέναντι σε μια Ρωσία που έχει καθιερωθεί ως βασικός εταίρος του Μάλι και εντείνει την προσπάθειά της να κάνει το ίδιο στη Μπουρκίνα Φάσο και τον Νίγηρα, τονίζουν όλες οι αναφορές από την Υποσαχάρια Αφρική.
Μια άλλη αιτία ανησυχίας είναι η αύξηση της παράνομης μετανάστευσης. Για παράδειγμα, το 2023, 40.403 μετανάστες έφτασαν δια θαλάσσης στα Κανάρια Νησιά, που αντιπροσωπεύει αύξηση 161% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.
Η EUTM Mali είχε ορισθεί από την ΕΕ ως αποστολή εκπαίδευσης και συμβουλευτικής στον στρατό του Μάλι με στόχο να μπορέσει να αντιμετωπίσει την τρομοκρατία και να εγγυηθεί την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2013 με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ως ανταπόκριση στο κάλεσμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και σε αίτημα βοήθειας του προέδρου του Μάλι. Παράλληλα, η Γαλλία ξεκίνησε την Επιχείρηση Serval -που αργότερα μετονομάστηκε σε Barkhane- και έστειλε στρατεύματα για να σταματήσουν τους τζιχαντιστές που, αφού νίκησαν τους αντάρτες Τουαρέγκ, είχαν καταλάβει το βόρειο τμήμα της χώρας και απειλούσαν να καταλάβουν την πρωτεύουσα, Μπαμάκο.
Πάνω από μια δεκαετία αργότερα, η Γαλλία αναγκάστηκε να αποσύρει τους στρατιώτες της μετά την άρνηση απέναντι τους από τις κυβερνήσεις της περιοχής.
Η ΕΕ θα ακολουθήσει τώρα τα βήματά της.
Η ιστορία έχει αλλάξει για τα καλά…